“เกษตรกรต้องเลิกคิดว่า น้ำเป็นของเทวดา ให้มองน้ำเป็นของไม่แน่นอน ต้องสร้างแหล่งน้ำไว้เป็นหลักประกันให้กับตัวเอง มีน้ำเหมือนกับมีประกันชีวิต อย่าไปคิดว่า ขุดสระแล้วจะเสียพื้นที่ทำกิน มีสระมีน้ำตุนเก็บไว้นี่ต่างหากจะช่วยให้เราทำมาหากินได้ทุกเมื่อ ได้ทั้งปี เกษตรกรควรขุดสระน้ำเตรียมรับมือภัยแล้งเพราะปีหน้าและปีต่อๆไป ปัญหาจะรุนแรงขึ้นไปเรื่อยๆ”
รศ.ดร.บัญชา ขวัญยืน รักษาการอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บอกว่า อย่าขุดเหมือนที่ผ่านมา เพราะใช้ประโยชน์ได้ไม่เต็มที่ เก็บน้ำไม่ได้ บางแห่งปล่อยทิ้งให้รกร้างไปเกือบ 50% เพราะขุดแบบไม่คำนึงถึงหลักความเป็นจริงของธรรมชาติ…ไปขุดบ่อน้ำบนที่ดอน แถมยังทำคันบ่อที่สูงจนน้ำไหลเข้าไปไม่ได้ กลายเป็นหลุมร้างไร้ ประโยชน์ จะขุดสระน้ำให้ได้ใช้ประโยชน์เต็มที่ ดร.บัญชาแนะว่า พื้นที่สระน้ำต้องมีอย่างน้อย 1 ไร่ ถึงจะเพียงพอใช้ในหน้าแล้ง และยังใช้เลี้ยงปลาได้อีกด้วย
การเตรียม:
ส่วนพื้นที่จะขุด ให้เลือกบริเวณที่ลุ่มต่ำ สังเกตได้บริเวณนั้นจะมีกรวดถูกน้ำพัดไหลมารวมกัน ขุดไปเถอะข้างล่างจะมีดินดานช่วยเก็บน้ำได้ดี…อย่าไปขุดบนเนินดิน นอกจากจะไม่มีน้ำไหลมาเข้าบ่อแล้ว ขุดลงไปข้างล่างยังเป็นดินร่วน เก็บน้ำไม่อยู่ น้ำซึมลงใต้ดินหมด
ชั้นตอนการขุดบ่อ :
“ความลึกของสระที่เหมาะ 4-5 ม. และวัดความลึกจากพื้นดินเดิม ไม่ใช่ขุดแบบราชการ จะขุดกันแค่ 3 ม. แถมวัดแบบขี้โกง วัดจากคันดินที่กองอยู่ข้างบน ไปๆมาๆลึกแค่ 2 ม.เอง เก็บน้ำไม่พอใช้หน้าแล้งแน่ เพราะน้ำมีการระเหยออกไปวันละ 3 มม. คิดดูแล้วกันหน้าแล้ง 7 เดือน (พ.ย.-พ.ค.) 200 กว่าวัน น้ำจะหายไปแค่ไหน ไม่เหมือนกับขุดลึก 4-5 ม. ถึงจะระเหยไป น้ำยังเหลืออีกเยอะ”
อย่าวางดินบนขอบบ่อ
ขุดดินขึ้นมาแล้ว ถ้ามีคนมาขอซื้อดินไปถมที่ก็ให้ไป แต่ถ้าไม่รู้จะเอาไปไหนต้องวางกองรอบ ขอบสระ ควรให้กองดินอยู่ห่างจากขอบสระ 1-2 ม. เพื่อกันดินไหลลงบ่อที่สำคัญ อย่ากองดินปิดขอบสระจนหมด ต้องเปิดทางให้น้ำหลากไหลเข้าสระได้ด้วย ถ้าปิดหมด รอให้ฝนตกลงสระอย่างเดียว น้ำจะไม่มีวันเต็มสระ…ไม่นานจะกลายเป็นบ่อร้าง
ลักษณะสระที่ดี
“สระที่จะขุดควรเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส เพราะจะเสียพื้นที่ขอบบ่อน้อยที่สุด และการขุดสระเพื่อป้องกันตลิ่งทรุดพังควรมีลาดเอียงในอัตรา 1:1 แต่ถ้าสระลึก 4 ม.ขึ้นไป จะต้องขุดแบบให้มีตะพัก เพื่อป้องกันตลิ่งชันทรุดในช่วงน้ำน้อยด้วย” ที่สำคัญ ดร.บัญชา ย้ำว่า เมื่อขุดสระน้ำมาแล้ว ควรที่จะนำน้ำไปใช้เพื่อปลูกพืชชนิดอื่นๆ ไม่ใช่ขุดเพื่อเอาน้ำไปทำนา เพราะมันไม่คุ้มค่ากับการลงทุน.
ขอบคุณเนื้อหาจาก https://www.thairath.co.th/content/532471