ลักษณะนิสัยของทุเรียน : ทุเรียนเป็นไม้ผลยืนต้นขนาดใหญ่ชอบอากาศร้อนชื้น อุณหภูมิที่เหมาะสมอยู่ในช่วง 25 – 30 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์สูงประมาณ 75 -85 % ดินที่เหมาะสมควรระบายน้ำดีและมีสภาพความเป็นกรดเป็นด่าง (ค่า pH) ประมาณ 5.5 – 6.5 และที่สำคัญควรเลือกแหล่งปลูกที่มีน้ำเพียงพอตลอดช่วงหน้าแล้ง ทุเรียนจะให้ผลผลิตหลังการปลูก 5 – 6 ปี ช่วงอายุที่ให้ผลผลิตสูงประมาณ 10 ปีขึ้นไป ผลผลิตประมาณ 80 – 110 ผล/ต้น หรือประมาณ 240 -320 กก./ตัน/ปี (คิดน้ำหนักเฉลี่ยผลละ 3 กก.)
ทุเรียนเป็นไม้ผลที่มีระบบรากหาอาหารตื้นโดยอยู่ลึกจากผิวดินประมาณ 20 -30 เซนติเมตร จึงต้องการช่วงแล้งเพื่อให้เกิดสภาพเครียดก่อนออกดอกไม่นานนัก ต้นทุเรียนที่สมบูรณ์มีใบยอดแก่ ผ่านช่วงแล้งเพียง 10 -14 วัน และมีอากาศหนาวเย็นลงเล็กน้อย ทุเรียนจะออกดอก ระยะพัฒนาของดอก (ระยะไข่ปลา – ดอกบาน) ใช้เวลาประมาณ 55 – 60 วัน ระยะพัฒนาของผล (จากดอกบาน – เก็บเกี่ยว) จะแตกต่างกันในแต่ละพันธุ์ เช่น กระดุม 12 – 13 สัปดาห์ หรือประมาณ 90 วัน ชะนี 15 -16 สัปดาห์ หรือประมาณ 110 วัน หมอนทอง 18 – 19 สัปดาห์ หรือประมาณ 130 วัน อุณหภูมิที่เหมาะสมในการเก็บรักษาผลผลิต 14 -16 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 85 – 95 % เก็บรักษาทุเรียนได้นานประมาณ 2 สัปดาห์ ฤดูกาลของผลผลิตทุเรียนภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ คือ มิถุนายนสิงหาคม ภาคตะวันออก คือ เมษายน – มิถุนายน
การเตรียมต้นทุเรียนก่อนออกดอก : เตรียมต้นทุเรียนให้พร้อมก่อนออกดอก ต้นทุเรียนที่พร้อมก่อนการออกดอก คือ ต้นทุเรียนที่ผ่านการเจริญเติบโตทางกิ่งก้านสาขาโดยมีการแตกใบอ่อนมาแล้วอย่างน้อย 1 ชุด มีการสังเคราะห์แสงและสะสมอาหาร ในรูปของสารประกอบคาร์โบไฮเดรตเพียงพอ มีปริมาณใบมากเพียงพอ และสังเกตได้โดยเมื่อมองจากใต้ต้นขึ้นไป จะเห็นช่องว่าง ระหว่างใบในทรงพุ่มไม่เกินร้อยละ 40 ของพื้นที่ผิวทรงพุ่ม ใบส่วนมากหรือทั้งหมดเป็นใบแก่ กิ่งของแต่ละยอดเริ่มแก่ ทำให้สังเกตได้ชัดเจนว่า ยอดตั้งขึ้นเกือบทุกยอด ต้นทุเรียนที่ได้รับการจัดการดี และมีสภาพพร้อมที่จะออกดอก จึงสังเกตได้จากการที่ต้นมีปริมาณใบพอเหมาะ ใบสมบูรณ์ มีสีเขียวเข้มเป็นมันและแก่ กิ่งของยอดแก่หรือยอดตั้งได้ เมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสมต่อการออกดอก คือ มีช่วงฝนทิ้งช่วง 10 – 14 วัน อุณหภูมิและความชื้นของอากาศค่อนข้างต่ำ จะทำให้ต้นทุเรียนออกดอกได้มาก และสม่ำเสมอทั่วทั้งต้น การเตรียมสภาพความพร้อมของต้นเพื่อการออกดอกจะประสบความสำเร็จได้ดีนั้น ต้องดำเนินการให้สอดคล้องกับสภาพของต้นที่เป็นอยู่ ดังนี้
การปลูกพืชอื่นแซมต้นที่ตาย การปลูกทุเรียนจะปลูกในระยะห่างพอสมควร ระยะ 8×8 เมตร และมีต้นที่เหลือรอดและต้นที่ตาย ตรงช่วงระหว่างต้นทุเรียนที่ตายไป คุณสุวรรณศักดิ์จะนำพืชอื่นมาปลูกแทน เช่นแก้วมังกร เป็นต้น ซึ่งเป็นพืชที่ปลูกง่าย ใช้ระยะเวลาเพียง 8 เดือนก็สามารถเก็บผลผลิตได้
การตัดแต่งผลอ่อน ต้องทำอย่างน้อย 3 ครั้ง เริ่มจากตัดแต่งผลอ่อนที่มีรูปทรงบิดเบี้ยว ขนาดเล็ก หรือต่างรุ่นออก เหลือแต่ผลอ่อนที่มีลักษณะรูปทรงสมบูรณ์ ขั้วผล ใหญ่ การตัดแต่งผลอ่อนครั้งแรก ต้องทำให้ เสร็จภายในสัปดาห์ที่ 4 หลังดอกบาน โดยปริมาณผลที่เก็บไว้ควรมีมากกว่าจำนวนผลที่คาดว่าจะเก็บเกี่ยวได้ประมาณ ร้อยละ 20
ยับยั้งการแตกใบอ่อน การป้องกันไม่ให้ทุเรียนแตกใบอ่อนในระหว่างพัฒนาการของผลอ่อน เป็นสิ่งจำเป็นเพราะหากมีการแตกใบอ่อนในช่วงนี้ ผลอ่อนจะไม่สามารถแข่งขันเพื่อแย่งอาหารสะสมกับใบอ่อนได้ ผลอ่อนที่กำลังพัฒนาก็จะหยุดชะงัก และเกิดผลกระทบในด้านคุณภาพของ ผลผลิตตามมา
การจัดการหลังเก็บเกี่ยวผลผลิต :
เมื่อเก็บผลผลิตทุเรียนหมดแล้ว สิ่งที่จะต้องดำเนินการต่อไปหลังจากเก็บผลผลิตเสร็จ คือ การเตรียมความพร้อมของต้นเพื่อการออกดอกการติดผล ตลอดจนการปรับปรุงคุณภาพผลผลิตควบคู่ไปกับการเพิ่มปริมาณด้วยการตัดแต่งกิ่ง จะทำให้ได้ผลผลิตที่ได้มีคุณภาพ
++ การตัดแต่งกิ่งทุเรียน ++ เป็นการจัดการสวนแนวทางหนึ่ง ที่จะช่วยทำให้ต้นทุเรียนพร้อมเพื่อการออกดอกติดผล โดยสามารถตัดแต่งกิ่งได้เป็น 3 ระยะ ดังนี้
ระยะแรก คือ การตัดแต่งหลังการเก็บเกี่ยวผลผลิต เป็นการตัดกิ่งแห้ง กิ่งแขนง กิ่งที่เป็นโรค กิ่งที่ไม่มีประโยชน์ และตัดขั้วผลที่ติดค้างอยู่ทิ้งไป การตัดแต่งครั้งที่หนึ่ง มีวัตถุประสงค์เพื่อกรุตุ้นให้ต้นทุเรียนแตกกิ่งที่สมบูรณ์ออกมาใหม่
ระยะที่สอง คือ การตัดแต่งช่วงปลายฝนก่อนการใส่ปุ๋ยครั้งที่สอง เป็นการตัดแต่งกิ่งตะขาบ กิ่งน้ำค้าง กิ่งกระโดง และกิ่งที่เป็นโรคออก เพื่อทำให้ทรงพุ่มโปร่งโล่งและทำให้ปุ๋ยที่ใส่บำรุงต้นช่วงนี้ส่งผลไปถึงกิ่งที่สามารถให้ผลผลิตได้จริงๆ ปุ๋ยที่ให้ในช่วงนี้จึงเกิดประโยชน์ต่อต้นทุเรียนอย่างเต็มที่
ระยะที่สาม คือ การตัดแต่งกิ่งหลังจากทุเรียนติดผลแล้วประมาณ 30-45 วัน เป็นการตัดแต่งเฉพาะกิ่งที่เกิดขึ้นใหม่ที่ชาวสวน เรียกว่า ใบขิง พร้อม ๆ กับการตัดแต่งผลอ่อน เพื่อลดกรใช้อาหารในการสร้างกิ่งก้านใหม่ ธาตุอาหารที่ต้นดูดซึมเข้าไปจึงส่งไปที่ผลโดยตรง ทำให้ได้มีการเจริญเติบโตด้านผลผลิตได้อย่างเต็มที่ ผลผลิตที่ได้จึงมีคุณภาพ
แหล่งอ้างอิงข้อมูล :
สุวรรณศักดิ์ แกนวงษา อายุ : 55 ปี
ที่อยู่ : 51 หมู่ที่10 ตำบลศรีแก้ว อำเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะเกษ